Niespełna tydzień temu pojawiła się informacja, że Wojewoda Pomorski Dariusz Drelich, reprezentując Skarb Państwa, przekazał miastu Puck i gminie Władysławowo działki w portach na ich rozbudowę i przebudowę. Jednak nie zawsze takie przekazanie będzie prawnie dopuszczalne. Marcowa nowelizacja ustawy o portach częściowo chroni przed przekazaniem grunty potrzebne do serwisowania farm wiatrowych – pisze mecenas Oliwia Radlak, radca prawny z Kancelarii Sienkiewicz i Zamroch Radcowie Prawni Sp.p.
Gminy położone w granicach portów i przystani morskich mają prawo pozyskiwania nieruchomości od Skarbu Państwa, jeżeli nie zostały one oddane w użytkowanie wieczyste. W takiej sytuacji właściwi wojewodowie (reprezentujący Skarb Państwa) mają obowiązek przekazać grunty gminie w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Jednakże nie wszystkie nieruchomości mogą zostać w taki sposób przekazane. Chodzi między innymi o grunty będące w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (np. w trwałym zarządzie urzędu morskiego), grunty położone w granicach przystani plażowych czy też grunty objęte umowami koncesji na roboty budowlane bądź umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym.
Jest to zatem korzystne rozwiązanie dla gmin, które po pozyskaniu nieruchomości mogą czerpać z nich dochody (np. oddając w dzierżawę na potrzeby budowania i serwisowania MEW). Jednakże czy takie rozwiązanie jest korzystne dla inwestorów prywatnych i idąc dalej, dla sektora MEW? Ustawodawca zauważył ten problem.
Nowelizacja ustawy o portach i przystaniach morskich z marca 2023 r. wprowadziła dodatkowe ograniczenie w przekazywaniu nieruchomości położonych w portach. Mianowicie, aktualnie wskazany zakaz dotyczy również gruntów położonych w granicach portów przeznaczonych do obsługi morskich farm wiatrowych, jednak nie wszystkich. Zgodnie bowiem z nowo dodanym art. 23a:
Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw klimatu, może wskazać, w drodze rozporządzenia, port przeznaczony do obsługi morskich farm wiatrowych, mając na względzie potrzeby w zakresie obsługi morskich farm wiatrowych oraz ich planowane rozmieszczenie, a także zapewnienie realizacji dotychczasowych usług świadczonych w tym porcie dla użytkowników niezwiązanych z morską energetyką wiatrową.
I dopiero grunty położone w portach obsługujących MEW, wskazanych w takim rozporządzeniu, nie będą podlegały przekazaniu przez wojewodów. Rozporządzenie, o którym mowa powyżej nie zostało jeszcze wydane. Czekamy zatem na to z niecierpliwością. Warto jednak zastanowić się nad zasadnością wprowadzenia takiego rozwiązania.
Wyjaśnienie znajdujemy w uzasadnieniu nowelizacji, w którym czytamy, że:
Zmiany (…) mają na celu umożliwienie budowy przez dyrektora urzędu morskiego portu do obsługi morskich farm wiatrowych na gruntach powstałych w wyniku zalądowienia.
Dodanie przepisu art. 23a ustawy o portach jest więc skorelowane z dodaniem art. 4c w tej samej ustawie, na mocy którego podmiotem zarządzającym nieruchomościami zalądowionymi (czyli nowo powstałymi na morzu) ma być dyrektor urzędu morskiego (więcej na ten temat informacji można znaleźć TUTAJ).
Tak więc celem wprowadzenia nowych przepisów jest przyznanie większych uprawnień dyrektorom urzędów morskich. W przypadku bowiem wydania rozporządzenia, o którym mowa powyżej, zadania i uprawnienia podmiotu zarządzającego portem wykonuje właśnie właściwy dyrektor urzędu morskiego. Warunkami przekazania uprawnień dyrektorom jest to, by większa część nieruchomości stanowiła własność Skarbu Państwa i nie została oddana w użytkowanie wieczyste.
Co dalej będzie się działo z takimi gruntami zarządzanymi przez dyrektorów urzędów morskich? To również zostało częściowo przewidziane w ustawie o portach, zgodnie z którą zadania i uprawnienia dyrektorów mogą być powierzone innym podmiotom na podstawie umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi lub umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Tak więc dyrektor urzędu morskiego będzie mógł powierzyć wykonanie robót budowlanych związanych z MEW inwestorowi prywatnemu w zamian za późniejsze korzystanie z tych nieruchomości, ewentualnie zrealizować inwestycję wspólnie, na zasadzie podziału zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i inwestorem prywatnym.
Wszystkie wprowadzone w ten sposób przepisy mają na celu rozwój morskiej energetyki wiatrowej, zakładają przy tym współpracę podmiotów publicznych z inwestorami prywatnymi, otwierając nowe możliwości współpracy i rozwijania sektora MEW.
Z cyklu „Okiem prawnika” polecamy:
Okiem prawnika: gospodarowanie gruntami zalądowionymi
Okiem prawnika: budowa i obsługa MEW w kontekście planistycznym miast portowych
