Jednym z zadań, które stoją przed polskim prawodawcą, jest tworzenie ram prawnych służących transformacji energetycznej Polski. Z tego powodu w ostatnich miesiącach mamy do czynienia z tak znaczną ilością ustaw dotyczących – w różnym stopniu – właśnie tematyki energetycznej. Do tej grupy można zaliczyć także część rozwiązań przewidzianych w uchwalonej 13 lipca 2023 r. ustawie o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw. Cele ustawy przybliża Karol Sienkiewicz, radca prawny z Kancelarii Sienkiewicz i Zamroch Radcowie Prawni Sp.p.
Rząd, dostrzegając ryzyka związane z obecną sytuacją geopolityczną (wywołaną głównie wojną w Ukrainie), zaproponował rozwiązania legislacyjne pozwalające organom państwa ograniczanie ryzyk wynikających z braku rynkowej dostępności odpowiedniej ochrony ubezpieczeniowej. W związku z tym Korporacja Ubezpieczenia Kredytów Eksportowych (KUKE) została wyposażona w nowe możliwości. Mają one znaczenie także dla sektora energetyki odnawialnej.
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych
KUKE jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są Skarb Państwa (51,55%) oraz Bank Gospodarstwa Krajowego (48,45%). Podstawowym celem tej spółki jest wspieranie polskiego eksportu. Tylko KUKE może oferować ubezpieczenia eksportowe gwarantowane przez Skarb Państwa. Jej rola w zabezpieczeniu transakcji międzynarodowych jest zatem trudna do przecenienia (chociaż czasami jest mało widoczna).
Niestety, rozwiązania przewidziane w uchwalonej jeszcze w 1994 r. ustawie o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych (tytuł ustawy ulegnie zresztą zmianie) nie dają KUKE możliwości szybkiego reagowania w trudnych sytuacjach, wymagających pokrycia znacznych ryzyk, jakie pojawiają się np. w czasie procesu inwestycyjnego w branży OZE na ternie kraju.
Nowe cele ustawy i zadania KUKE
Przypisanie KUKE nowych uprawnień i obowiązków wymusiło w pierwszej kolejności zmianę filozofii działalności tej korporacji. Obok zatem celów dotychczasowych (czyli związanych tradycyjnie z eksportem) pojawił się nowy, związany z gospodarką niskoemisyjną Zielonego Ładu czyli „ochrona podmiotów prywatnych i publicznych na wypadek strat poniesionych w związku z działaniami służącymi transformacji energetycznej Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie realizacji celów Porozumienia paryskiego do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r., przyjętego w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r.”. Co oznacza ta zmiana i jak poszerzono wachlarz możliwości KUKE w zakresie OZE?
Nie ulega wątpliwości, że transformacja energetyczna wymagać będzie prowadzenia inwestycji na ogromną skalę. Z jednej strony bezpieczeństwo energetyczne Polski wymaga zdecydowanego odcięcia się od surowców energetycznych dostarczanych z Rosji. Z drugiej zaś strony transformacja powinna być zielona i uwzględniać kwestie ochrony klimatu (do czego Polska jest zobowiązana na podstawie stosownych umów międzynarodowych i co wynika z odpowiednich strategii). Rozwój OZE ma nam zapewnić tak rozumiane bezpieczeństwo. I właśnie przyznanie KUKE m.in. możliwości ubezpieczenia projektów inwestycyjnych jest odpowiedzią na te problemy.
Ustawa przewiduje, że oferta ubezpieczeniowa KUKE zostanie znacznie poszerzona, czyli nie będzie ograniczona tylko do eksportu. Po pierwsze ochronę KUKE będą mogły uzyskać projekty realizowane na terytorium Polski (i tylko na terenie kraju), umożliwiające rozpoczynanie, kontynuowanie lub rozwijanie działalności gospodarczej wnoszącej istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu. Nie wymaga szczególnego uzasadnienia teza, że do takich inwestycji zalicza się cała branża np. offshore. Po drugie zaś z gwarancji KUKE będą mogły korzystać także podmioty (prywatne lub publiczne) działające obszarze OZE (w tym inwestorzy).
Pewną nowością w tego typu regulacji jest rezygnacja przez ustawodawcę z obowiązku wykazania krajowego pochodzenia produktów i usług. Wynika to zapewne z celu, jakim jest transformacja energetyczna oraz realiów rynkowych, w których zapewnienie wyłącznie krajowego pochodzenia produktów i usług nie byłoby możliwe.
Ubezpieczenie kredytu inwestycyjnego i gwarancja
Instrumentem, który ma służyć ochronie projektów obejmujących transformację energetyczną jest ubezpieczenie kredytu inwestycyjnego. Ustawa przewiduje zatem, że produkty te będą ubezpieczane od takich samych ryzyk jak dotychczas kredyty eksportowe, czyli ryzyk handlowych, politycznych i nierynkowych.
Ponadto inwestorzy mają uzyskać możliwość starania się o gwarancję ubezpieczeniową KUKE na takich zasadach jak gwarancja ubezpieczenia w kredycie eksportowym. Będzie to klasyczny instrument zabezpieczenia transakcji, oferowany od lat na naszym rynku.
W mojej ocenie powyższe rozwiązania spowodują, że KUKE stanie się istotnym graczem na krajowym rynku ubezpieczeniowym. Korporacja, jako podmiot ubezpieczający inwestycje krajowe, będzie więc konkurować z „tradycyjnymi” zakładami ubezpieczeń. Otwarte pozostaje w tym kontekście pytanie o zgodność regulacji z przepisami unijnymi, szczególnie w kontekście gwarancji Skarbu Państwa co do wypłacalności KUKE.
Niezależnie od tego samą nowelizację można ocenić pozytywnie. Mam nadzieję, że przyczyni się ona do rozwoju ubezpieczeń inwestycji w branży OZE, powodując, że staną się ona bardziej powszechne. Można również liczyć na to, że nowy gracz w obszarze ubezpieczeń krajowych wpłynie pozytywnie na dostępność oferty w całym sektorze ubezpieczycieli prywatnych. Z kompleksową oceną regulacji należy jednak jeszcze zaczekać.
Ustawa została uchwalona 17 lipca, zaś 18 sierpnia przekazano ją do podpisu Prezydentowi. Ma ona wejść w życie zasadniczo 14 dni od dnia ogłoszenia. Dzisiaj jeszcze termin ten nie jest znany, czekamy bowiem na publikację ustawy.
Z cyklu „Okiem prawnika” polecamy:
Okiem prawnika: Rękojmia prawidłowego działania jako przesłanka udzielenia koncesji
Okiem prawnika: Morski port wojenny w Ustce a rozwój offshore wind
