Nagroda Królowej Elżbiety w dziedzinie inżynierii w 2024 r. (ang. The 2024 Queen Elizabeth Prize for Engineering, QEPrize) została przyznana Duńczykowi Henrikowi Stiesdalowi i Brytyjczykowi Andrew Garradowi CBE. Jury doceniło ich osiągnięcia w projektowaniu, produkcji i wdrażaniu wysokowydajnych turbin wiatrowych.
Przyznawana corocznie nagroda QEPrize jest wręczana inżynierom odpowiedzialnym za przełomowe innowacje, które przyniosły znaczne korzyści globalnemu społeczeństwu. Nagroda jest wręczana od dwóch dekad. Profesor Dame Lynn Gladden, przewodnicząca jury QEPrize 2024, wyjaśniła w ciągu ostatnich czterech dekad Henrik Stiesdal i Andrew Garrad dokonali postępu w projektowaniu, produkcji i wdrażaniu turbin wiatrowych, umożliwiając energetyce wiatrowej odgrywanie kluczowej roli w dzisiejszym miksie energetycznym.
– Ich wpływ na krajobraz energetyczny pokazuje zaangażowanie, które współgra z podstawowymi wartościami doskonałości inżynieryjnej, aby rozwiązywać problemy na rzecz lepszego społeczeństwa – wskazała Profesor Dame Lynn Gladden, przewodnicząca jury Nagrody Królowej Elżbiety.
W ciągu ostatnich czterech dekad Stiesdal i Garrard wnieśli przełomowy wkład inżynieryjny, który – od demonstracji po wdrożenie na pełną skalę – zaowocował wzrostem wielkości pojedynczych turbin wiatrowych oraz skali farm wiatrowych, a także ich wydajności inżynieryjnej i ekonomicznej. Laureaci 2024 roku są uznawani za pionierów wczesnej technologii i krytycznych postępów w rozwoju branży. Każdy z nich był pionierem systemu, który jest obecny w prawie wszystkich nowoczesnych turbinach wiatrowych działających zarówno na lądzie, jak i na morzu.
Henrik Stiesdal otrzymał wyróżnienie za trójłopatową turbinę, która reprezentuje to, co jest czasami określane jako „duńska koncepcja turbiny wiatrowej”. Przewodząc znaczącym postępom w opatentowanej technologii produkcji łopat w latach 90-tych, elegancka innowacja Stiesdala umożliwia obracanie łopat wokół własnej osi (kontrola nachylenia), znacznie zwiększyła skalę i wydajność nowoczesnych turbin. Dalsze pionierskie rozwiązania Stiesdal obejmują łopaty turbin wiatrowych odlewane w ramach jednego element oraz generatory z napędem bezpośrednim dla morskich turbin wiatrowych, eliminujące potrzebę stosowania przekładni.
Narzędzie do projektowania obliczeniowego BLADED, którego pionierem był Andrew Garrad, pozwala inżynierom modelować skomplikowany system turbiny w całości i przewidywać jego zachowanie z pewnością potrzebną do produkcji tych ogromnych maszyn. Narzędzie to było wykorzystywane na całym świecie, a dzięki firmie konsultingowej, której był współzałożycielem, wspierającej branżę poprzez doradztwo projektowe, testy, pomiary, ocenę energetyczną, umożliwiło szybką ekspansję globalnej bazy produkcyjnej. Podobne podejście analityczne do rentowności farm wiatrowych było pionierem w powszechnym finansowaniu projektów, zapewniając rygorystyczne oceny ryzyka potencjalnych inwestycji w farmy wiatrowe.
-To zaszczyt otrzymać Nagrodę Królowej Elżbiety w dziedzinie inżynierii wraz z Andrew. Dla mnie to coś więcej niż osobiste uznanie; to hołd dla zbiorowych wysiłków pionierów i inżynierów w dziedzinie energetyki wiatrowej. Od końca lat 70. XX wieku uosabiali oni istotę tej nagrody, tworząc odważne, przełomowe innowacje dostarczające zrównoważoną i konkurencyjną energię, przeciwdziałając zmianom klimatycznym i zapewniając globalne korzyści dla ludzkości. Jestem bardzo szczęśliwy, że miałem okazję przyczynić się do tego rozwoju i z niecierpliwością czekam na przyszły rozwój energetyki wiatrowej, napędzany poświęceniem nowych pokoleń inżynierów – mówi Henrik Stiesdal.
-Energia wiatrowa towarzyszy nam od tysiącleci, ale w ciągu ostatnich 50 lat wkroczyła w nową erę. Turbiny o średnicy 10 metrów z moich początków zawodowych stały się dzisiejszymi 250-metrowymi gigantami – po prostu niesamowite! Co może być bardziej ekscytującego dla inżyniera? Uważam się za wyjątkowego szczęściarza, że mogłem być częścią tej transformacji. Otrzymanie Nagrody Królowej Elżbiety w dziedzinie inżynierii jest wspaniałym dodatkiem do i tak już fascynującej kariery. Osobiście jestem niezmiernie dumny, ale Henrik i ja postrzegamy siebie jako przedstawicieli znacznie większej grupy ludzi, którzy sprawili, że energia wiatrowa stała się istotną częścią naszej zeroemisyjnej przyszłości i wszyscy razem zasłużyliśmy na tę nagrodę – mówi Andrew Garrad CBE
W tegorocznej edycji QEPrize uhonorowała 24 inżynierów, których innowacje miały znaczący wpływ na życie miliardów ludzi na całym świecie. Laureaci 2024, którzy podzielą się nagrodą w wysokości 500 000 funtów, zostaną oficjalnie uhonorowani podczas ceremonii wręczenia QEPrize, gdzie otrzymają wyjątkowe trofeum, zaprojektowane przez zwycięzcę konkursu 2024 Create the Trophy – Sunila Thakkara z Indii.
W grudniu ubiegłego roku energetyka wiatrowa stanowiła 41,2% całkowitego udziału w koszyku energetycznym Wielkiej Brytanii, co stanowi najwyższy poziom w historii, podczas gdy produkcja energii z gazu stanowiła najniższy udział od czterech lat.
