Komisja Europejska zaprezentowała 26 lutego 2025 roku kompleksową strategię „Clean Industrial Deal”, która ma łączyć działania na rzecz konkurencyjności przemysłu europejskiego z celami dekarbonizacyjnymi. Plan obejmuje mobilizację ponad 100 miliardów euro wsparcia dla europejskich producentów czystych technologii i przemysłu niskoemisyjnego.
Clean Industrial Deal stanowi odpowiedź na potrójne wyzwanie stojące przed Unią Europejską: kryzys klimatyczny, problemy z konkurencyjnością i potrzebę wzmocnienia odporności gospodarczej. Strategia koncentruje się na dwóch ściśle powiązanych sektorach:
- Przemysł energochłonny (Energy-intensive Industries), który wymaga pilnego wsparcia w dekarbonizacji i elektryfikacji;
- Sektor czystych technologii (Clean-tech Sector), kluczowy dla przyszłej konkurencyjności i transformacji przemysłowej.
Plan zakłada również zwiększenie udziału gospodarki o obiegu zamkniętym, aby osiągnąć cel uczynienia UE światowym liderem w tym obszarze do 2030 roku.
Sześć filarów strategii
1. Dostęp do przystępnej cenowo energii (Affordable Energy)
Komisja przyjęła Plan Działania na rzecz Przystępnej Cenowo Energii (Affordable Energy Action Plan), który ma obniżyć rachunki za energię dla przemysłu poprzez przyspieszenie elektryfikacji i przejścia na bezemisyjną energię, dokończenie budowy wewnętrznego rynku energii, efektywniejsze wykorzystanie energii.
EBI uruchomi program pilotażowy oferujący gwarancje finansowe dla umów zakupu energii (Power Purchase Agreements, PPA) o wartości 500 mln euro oraz pakiet dla producentów elementów sieci (Grids Manufacturing Package) o wartości co najmniej 1,5 mld euro.
2. Tworzenie rynków zbytu dla produktów niskoemisyjnych (Lead Markets)
Nowa ustawa o przyspieszeniu dekarbonizacji przemysłu (Industrial Decarbonisation Accelerator Act) wprowadzi kryteria zrównoważoności i odporności w zamówieniach publicznych i prywatnych. Planowana jest również rewizja ram zamówień publicznych (Public Procurement Framework) w 2026 roku.
Komisja opracuje dobrowolny system etykietowania (Voluntary Label) określający intensywność emisji dwutlenku węgla w produktach przemysłowych, zaczynając od stali w 2025 roku.
3. Finansowanie czystej transformacji (Financing the Clean Transition)
Strategia zakłada utworzenie Banku Dekarbonizacji Przemysłowej (Industrial Decarbonisation Bank) z finansowaniem sięgającym 100 mld euro, opartym na środkach z Funduszu Innowacji (Innovation Fund) oraz dodatkowych przychodach z systemu ETS. Komisja planuje również uruchomić flagowy program Horyzont Europa (Horizon Europe) o wartości około 600 mln euro.
Ponadto, zaproponowano zmianę rozporządzenia InvestEU w celu zwiększenia zdolności do ponoszenia ryzyka, co zmobilizuje około 50 mld euro dodatkowego finansowania.
4. Gospodarka o obiegu zamkniętym i dostęp do surowców (Circularity and Access to Materials)
Komisja utworzy specjalną platformę do agregacji popytu na surowce strategiczne oraz dedykowane Centrum Surowców Krytycznych UE (EU Critical Raw Material Centre) do wspólnych zakupów surowców w imieniu zainteresowanych przedsiębiorstw.
W 2026 roku planowane jest przyjęcie ustawy o gospodarce o obiegu zamkniętym (Circular Economy Act), która przyspieszy transformację w kierunku cyrkularności i zapewni efektywne wykorzystanie deficytowych materiałów.
5. Działania na rynkach globalnych (Acting on a Global Scale)
Komisja uruchomi pierwsze Partnerstwa na rzecz Czystego Handlu i Inwestycji (Clean Trade and Investment Partnerships, CTIPs), łączące regulacje, współpracę regulacyjną i inwestycje w celu rozwoju strategicznych łańcuchów wartości z partnerami.
Planowane jest również uproszczenie i wzmocnienie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM).
6. Umiejętności i miejsca pracy wysokiej jakości (Skills and Quality Jobs)
Strategia zakłada utworzenie Unii Umiejętności (Union of Skills) inwestującej w pracowników i tworzącą miejsca pracy wysokiej jakości. Program Erasmus+ wzmocni programy edukacyjne i szkoleniowe, przeznaczając na ten cel do 90 mln euro.
Komisja opracuje również plan działania na rzecz jakości miejsc pracy (Quality Jobs Roadmap) oraz utworzy Europejskie Obserwatorium Sprawiedliwej Transformacji (European Fair Transition Observatory).
Realizacja w poszczególnych sektorach
Komisja planuje opracowanie ścieżek transformacji dla poszczególnych sektorów, w tym:
- Plan działania dla sektora motoryzacyjnego (Industrial Action Plan for an Automotive Sector) – 5 marca;
- Plan działania dla stali i metali (Steel and Metals Action Plan);
- Pakiet dla przemysłu chemicznego (Chemicals Industry Package) – koniec 2025;
- Plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonego transportu (Sustainable Transport Investment Plan);
- Strategia bioekonomii (Bioeconomy Strategy).
Plan podkreśla, że skuteczna transformacja wymaga ścisłej współpracy między instytucjami UE, państwami członkowskimi i przemysłem. Komisja będzie monitorować postępy w realizacji celów w ramach rocznego sprawozdania na temat konkurencyjności jednolitego rynku (Annual Single Market Competitiveness Report).
