Inwestorzy PGE Polska Polska Grupa Energetyczna i Ørsted zakończyli roczny monitoring ptaków w południowej części Morza Bałtyckiego w miejscu planowanej morskiej farmy wiatrowej Baltica 2. Wyniki badań przeprowadzonych przez polską firmę 3BIRD potwierdziły, że budowa i późniejsza eksploatacja farmy nie ograniczy ptakom dostępu do pożywienia. Badania wykazały również, że teren inwestycji jest znacznie mniej atrakcyjny dla ptaków niż sąsiadujący obszar Natura 2000 Ławica Słupska.
Zespół ornitologów prowadził obserwacje przez cały 2024 rok – od stycznia do grudnia – na obszarze planowanej morskiej farmy wiatrowej Baltica 2, sąsiadującej farmy Baltica 3 oraz na pobliskim obszarze Ławicy Słupskiej stanowiącej przedmiot ochrony jako obszar Natura 2000.
Michał Palmąka, dyrektor Departamentu Pozwoleń i Monitoringu Przyrodniczego w PGE Baltica, podkreśla, że porównanie wyników badań dla obszarów farmy i Ławicy Słupskiej daje wiedzę na temat występowania ptaków na tych obszarach w różnych porach roku, ich liczebności, zagęszczenia, rozmieszczenia, a także przemieszczania się między badanymi obszarami.
Polskie kompetencje w służbie offshore wind
Maksym Maksymowicz, kierownik zespołu ds. pozwoleń i środowiska w Ørsted, potwierdza wysoką jakość pracy polskiej firmy. Jak zaznacza, współpraca z 3BIRD przebiegła bardzo dobrze – kolejne kampanie badawcze zostały przeprowadzone terminowo, a raporty z wykonanych badań były rzetelne i dobrej jakości. Umowa ta stanowi część realizacji założeń local content, czyli angażowania polskich przedsiębiorców do realizacji inwestycji na możliwie wielu jej etapach.
Prawie 70 gatunków ptaków na badanych obszarach
W trakcie badań obserwatorzy liczyli osobniki na wodzie i przelatujące nad badanymi obszarami. Zespoły badawcze stwierdziły występowanie łącznie prawie 70 różnych gatunków ptaków, w tym ptaków morskich i wodnych rzadko występujących z dala od wybrzeża oraz gatunków lądowych.
W grupie ptaków siedzących na wodzie zdecydowanie dominowała lodówka – zarówno na obszarze przyszłej farmy, jak i na obszarze Ławicy Słupskiej. Lodówka jest kaczką morską, która w poszukiwaniu pożywienia potrafi zanurkować na głębokość nawet 60 metrów. Wśród zaobserwowanych ptaków ornitolodzy odnotowali także liczne alki, uhle i nurzyki.
Wśród ptaków wodnych rzadko występujących daleko od wybrzeża dominowały gęsi i kaczki, które jednak najczęściej tylko przelatywały przez badane tereny. Ptaki te nie są siedliskowo związane z morzem, a ich obecność miała związek z sezonowymi migracjami.
Ptaki latają poniżej łopat turbin
W grupie ptaków przelatujących nad obszarem przyszłej farmy najwięcej zaobserwowano mew srebrzystych, a nad Ławicą Słupską najwięcej było lodówek. Kluczowe dla bezpieczeństwa ptaków okazało się to, że zdecydowana większość przelatywała przez obszar przyszłej farmy na wysokościach do 20 metrów nad poziomem tafli wody. To oznacza, że przelatują poniżej przestrzeni, w której pracują łopaty turbiny.
Karolina Gębka, starsza specjalistka ds. pozwoleń i środowiska w Ørsted, zwraca uwagę na rzadkie obserwacje. Podczas rejsów badawczych zdarzały się pojedyncze obserwacje gatunków rzadkich, takich jak nur białodzioby oraz wydrzyk wielki. Obie obserwacje zostały zgłoszone do Komisji Faunistycznej Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Nur białodzioby rzadko występuje w Polsce, a zimę spędza głównie na Morzu Norweskim.
Ławica Słupska znacznie atrakcyjniejsza niż teren farmy
Obszar Ławicy Słupskiej stanowi jedno z najcenniejszych żerowisk lodówki na Bałtyku. Ptaki występujące w obszarach tundrowych północnej Euroazji na czas zimy przenoszą się na południe i koncentrują się właśnie na tym obszarze. Stąd podczas obliczeń wykazane zostały znaczące różnice w zagęszczeniach ptaków.
Joanna Markowska Cerić, starsza kierownik ds. ochrony środowiska w PGE Baltica, wyjaśnia, że obszar Ławicy Słupskiej jest dla ptaków takich jak lodówki i uhle znacznie atrakcyjniejszym miejscem niż obszar samej przyszłej farmy nie tylko do żerowania, ale również do odpoczynku. Różnica w liczebnościach ptaków pomiędzy obszarami była ponad dziesięciokrotna, a w przypadku samej lodówki nawet piętnastokrotna.
Badania te potwierdzają obserwacje przeprowadzone w 2016 roku, które również wykazały duże różnice w liczebnościach ptaków pomiędzy obszarem Ławicy Słupskiej i planowanej morskiej farmy wiatrowej. Eksperci dostrzegają zależności pomiędzy głębokością akwenu a liczebnością ptaków – na Ławicy Słupskiej, która stanowi wypłycenie na dnie Bałtyku, liczebności są większe.
Stan zero jako punkt odniesienia dla przyszłych badań
PGE i Ørsted będą powtarzać monitoring ptaków w fazie funkcjonowania morskiej farmy wiatrowej. Dzięki temu możliwe będzie zaobserwowanie wpływu działających farm na populacje ptaków korzystających z obszaru Ławicy Słupskiej i morskiej farmy wiatrowej Baltica 2.
Agata Nagrabska, starsza specjalistka ds. pozwoleń i środowiska w Ørsted, podkreśla, że wydana dla obszaru morskiej farmy wiatrowej decyzja środowiskowa wymaga wykonania monitoringu na etapie eksploatacji już po oddaniu projektu Baltica 2 do użytkowania. Przeprowadzona przez 3BIRD roczna kampania badawcza daje najbardziej aktualne informacje do późniejszych porównań. Pozyskane dane o liczebnościach ptaków stanowią roboczo nazwany „stan zero”, który będzie punktem odniesienia do kolejnych badań w przyszłości.
Odpowiedzialna lokalizacja inwestycji
Michał Palmąka podsumowuje, że najważniejszą informacją pochodzącą z wyników monitoringu jest to, że teren planowanej morskiej farmy wiatrowej nie stanowi ważnego miejsca odpoczynku ani zimowania dla ptaków związanych ze środowiskiem morskim. Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że obszar przeznaczony pod budowę jest mniej atrakcyjny niż sąsiadujący obszar Natura 2000 Ławica Słupska, a liczebności ptaków występujących na terenie planowanej farmy Baltica 2 są wielokrotnie niższe niż na sąsiadującej ostoi ptaków. Dowodzi to, że w sposób poprawny i odpowiedzialny wybrano lokalizację inwestycji z poszanowaniem ochrony miejsc istotnych dla zagrożonych i rzadkich ptaków, potwierdzając tym samym troskę inwestora o bioróżnorodność.
Środowiskowe aspekty transformacji energetycznej
Kompleksowy monitoring ornitologiczny przeprowadzony dla morskiej farmy wiatrowej Baltica 2 pokazuje, że rozwój odnawialnych źródeł energii na morzu może być realizowany z zachowaniem wysokich standardów ochrony środowiska. Systematyczne badania ptaków przed rozpoczęciem budowy i planowane kontynuowanie monitoringu podczas eksploatacji farmy pozwalają na obiektywną ocenę wpływu inwestycji na lokalne ekosystemy. Taka praktyka jest kluczowa dla budowania społecznej akceptacji dla projektów offshore wind oraz dla wypracowania modelu zrównoważonego rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. W kontekście ambitnych celów polskiej transformacji energetycznej i planowanego osiągnięcia kilkunastu gigawatów mocy zainstalowanej w farmach na Bałtyku, odpowiedzialne podejście do kwestii środowiskowych staje się nie tylko wymogiem prawnym, ale elementem budowania długoterminowej trwałości sektora. Angażowanie polskich firm specjalistycznych, takich jak 3BIRD, dodatkowo wzmacnia krajowe kompetencje w zakresie ocen środowiskowych dla offshore wind, tworząc bazę doświadczeń przydatną dla kolejnych projektów realizowanych na polskich obszarach morskich.
