Ministrowie ds. energii ośmiu państw bałtyckich (Litwy, Danii, Estonii, Finlandii, Niemiec, Łotwy, Polski i Szwecji) uzgodnili wczoraj założenia Deklaracji Wileńskiej, zobowiązując się do ściślejszej współpracy w celu zabezpieczenia krytycznej morskiej infrastruktury energetycznej w regionie Morza Bałtyckiego.
Deklaracja została uzgodniona 10 kwietnia 2024 r. podczas spotkania przedstawicieli wspomnianych państw, a także Unii Europejskiej, NATO, Europejskiej Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) i europejskiej branży wiatrowej poświęconemu bezpieczeństwu energetycznemu Morza Bałtyckiego. Jak informują zagraniczne portale branżowe, dokument ma być podpisany w przyszłym tygodniu.
Jak zauważa Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej WindEurope, uzgodnienie dokumentu ma miejsce po rosyjskiej inwazji na Ukrainę i różnych aktach sabotażu infrastruktury energetycznej na Morzu Bałtyckim, które wywołały nowe obawy o bezpieczeństwo. Sygnatariusze zobowiązują się do powstrzymywania możliwych szkodliwych działań przeciwko morskiej i podwodnej infrastrukturze w państwach NATO i UE.
Podpisanie Deklaracji Wileńskiej ma potwierdzić determinację krajów do szybkiego wdrożenia działań nakreślonych w tzw. Pakiecie Wiatrowym (ang. Wind Power Package) w celu odblokowania „ogromnych, niewykorzystanych zasobów morskiej energii wiatrowej” Morza Bałtyckiego. Kraje zobowiązują się do dekarbonizacji swoich systemów energetycznych „tak szybko, jak to jest możliwe”. Ponadto, chcą współpracować przy wycofywaniu się z wykorzystywania rosyjskich paliw kopalnych i zastępowaniu ich w szczególności konkurencyjnymi i rodzimymi odnawialnymi źródłami energii.
Strony przyszłego porozumienia uznają „ogromny potencjał” morskiej energetyki wiatrowej na Morzu Bałtyckim w zakresie dekarbonizacji, dywersyfikacji, elektryfikacji i produkcji odnawialnego wodoru. Chcą również rozwinąć silny łańcuch dostaw dla morskiej energetyki wiatrowej w krajach Morza Bałtyckiego, aby sprostać zwiększonemu zapotrzebowaniu na projekty morskich farm wiatrowych. Obejmuje to inwestycje zarówno w sieci, jak i infrastrukturę portową.
Jak wskazuje WindEurope, aby wzmocnić odporność Europy na nowe formy wojny hybrydowej i cybernetycznej, kraje bałtyckie chcą teraz zwiększyć bezpieczeństwo infrastruktury morskiej i podwodnej oraz powstrzymać ewentualne złośliwe działania przeciwko nim w ramach NATO i UE.
– OZE są infrastrukturą krytyczną. Musimy zapewnić ich bezpieczeństwo. Branża wiatrowa już teraz pomaga wojsku chronić infrastrukturę energetyczną – i szerzej wspierać bezpieczeństwo narodowe poprzez wymianę danych, udostępnianie odpowiednich technologii i wspieranie działania radarów. NATO już teraz wykonuje tu olbrzymią pracę. Zachęcamy rządy do uwzględniania bezpieczeństwa fizycznego, cybernetycznego i danych w zamówieniach na sprzęt energetyczny, w tym w kryteriach kwalifikacji, które stosują do tego, kto może budować farmy wiatrowe – powiedział Giles Dickson, dyrektor generalny WindEurope.
– Stawka dla NATO jest wysoka: jeśli sojusznicy obiorą rozbieżne kierunki w dostosowywaniu się do transformacji energetycznej, niektóre technologie mogą być niekompatybilne, a nasza interoperacyjność wojskowa może być zagrożona. Jeśli nie zaplanujemy i nie zabezpieczymy łańcuchów dostaw kluczowych surowców i technologii energii odnawialnej, możemy skończyć z kolejną zależnością energetyczną – tym razem od Chin. (…) Projektowana transformacja energetyczna NATO jest ogromnym wyzwaniem, ale musimy mu sprostać, jeśli chcemy, by nasz Sojusz był bardziej ekologiczny i silny – stwierdził David van Weel, asystent sekretarza generalnego NATO.
Deklaracja Wileńska wskazuje, że rozbudowa połączeń transgranicznych między krajami bałtyckimi UE znacznie zwiększą bezpieczeństwo energetyczne Europy. W tym celu sygnatariusze chcą zacieśnić współpracę w zakresie wspólnie opracowanych hybrydowych morskich farm wiatrowych, nowych morskich hubów energetycznych i rozwoju oczkowej sieci przesyłowej dla morskich farm wiatrowych.
Jak informowaliśmy na łamach offshorewindpoland.pl, w styczniu 2024 r. Europejska Sieć Operatorów Elektroenergetycznych (ENTSO-E), zrzeszająca operatorów sieci przesyłowych w Europie, opublikowała Unijny Plan Rozwoju Morskich Sieci Elektroenergetycznych (EU Offshore Network Development Plans – ONDPs). Jak wskazuje ENTSO-E, region BEMIP ma ogromny potencjał do produkcji energii z morskiej farm wiatrowych, co może znacząco przyspieszyć realizację europejskich ambicji w zakresie OZE. Wielkość Morza Bałtyckiego zapewnia odpowiednio dużą przestrzeń do realizacji projektów offshore wind, które mogą wykorzystać bardzo dobre warunki wietrzne tego akwenu. Basen Morza Bałtyckiego obejmuje obszar o powierzchni 377 tys. km2.
Plany Morza Bałtyckiego
Kraje bałtyckie w ostatnich latach rozpoczęły szybką ekspansję morskiej energetyki wiatrowej i rozbudowę infrastruktury przesyłowej. Już w 2023 r. Litwa, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Polska i Szwecja zobowiązały się w ramach RePowerEU do zwiększenia mocy zainstalowanej w morskiej energetyce wiatrowej na Morzu Bałtyckim z obecnych 3,1 GW do 19,6 GW do 2030 r.
Komisja Europejska przyjęła Pakiet Wiatrowy obejmujący 15 natychmiastowych działań mających na celu wzmocnienie europejskiego przemysłu wiatrowego. Następnie 26 państw członkowskich UE poparło te działania i zobowiązało się do ich realizacji poprzez podpisanie Europejskiej Karty Energetyki Wiatrowej.
